In 2022 kregen 23.900 werkzoekenden een sanctie of verwittiging van VDAB. Ten opzichte van een dalend aantal werkzoekenden, is dat 19%. Sinds 2016, het jaar waarin VDAB de controlebevoegdheid kreeg van de federale Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA), is dat het hoogste aantal ooit. ‘Sancties en verwittigingen zijn geen doel op zich, maar een middel om het zoekgedrag van werkzoekenden bij te sturen waar dat nodig is,’ zegt Vlaams minister van Werk Jo Brouns. Wim Adriaens, CEO van VDAB vult aan: ‘We helpen werkzoekenden in hun zoektocht naar een job, maar wie zijn ook streng voor wie de kantjes eraf loopt. Uit deze cijfers blijkt duidelijk dat we werkzoekenden strikter opvolgen.’

In 2022 sprak de Controledienst 10.238 sancties uit tegen werkzoekenden die hun verplichtingen niet nakwamen. Het betrof 8.093 tijdelijke sancties waarbij bijvoorbeeld de werkloosheidsuitkering of het leefloon tijdelijk geschorst of verminderd wordt. Daarnaast werden er 1.575 definitieve sancties uitgesproken. Tot slot kregen 570 werkzoekenden een verwittiging die op termijn kan leiden tot een effectieve sanctie. Het totale aantal sancties ligt zo ongeveer 32% hoger dan in 2021, toen het aantal nog op 7.752 lag. De stijging is te merken bij zowel de tijdelijke schorsingen (van 5.716 in 2021 naar 8.093 in 2022) als bij de definitieve schorsingen (van 1.370 in 2021 naar 1.575 in 2022).

Naast de sancties gaf VDAB ook 11.088 waarschuwingen aan werkzoekenden. VDAB maakt met deze werkzoekenden dan bindende afspraken over hoe de werkzoekende actief naar werk moet zoeken. Gebeurt dat niet, kunnen er financiële sancties volgen.

Vlaams minister van Werk Jo Brouns: ‘Er zijn gigantisch veel vacatures die we vandaag niet ingevuld krijgen. VDAB en haar partners doen er alles aan om deze vacatures ingevuld te krijgen en werkzoekenden aan een job te helpen. VDAB heeft het afgelopen jaar ook sterk geïnvesteerd in de opleiding van bemiddelaars en in een sterkere interne opvolging van de bemiddeling. Dit heeft ook tot meer sancties en verwittigingen geleid. Wanneer blijkt dat een werkzoekende onvoldoende moeite doet om in te gaan op de inspanningen van VDAB, moet er ingegrepen worden op de werkloosheidsuitkering. Sanctionering is geen doel op zich, maar wel een middel om zoveel mogelijk mensen aan de slag te krijgen. Dit draagt bij tot onze welvaart, creëert eigenwaarde,… Wie zijn job verliest, geven we alle steun en krijgt een werkloosheidsuitkering, maar daar staat tegenover dat deze werkzoekende zich inzet in de zoektocht naar een nieuwe job.’

1 op 5 werkzoekenden krijgt sanctie of verwittiging van VDAB

Het globale aantal sancties en verwittigingen in 2022 komt daarmee op 23.900. Dat aantal moet gezien worden tegen een daling van het aantal werkzoekenden. Ten opzichte van de doelgroep die gecontroleerd moet worden, geeft dit een verhouding van 19%, het hoogste percentage sinds de overname van de controlebevoegdheid.

De meest voorkomende reden voor het overmaken van een dossier aan de Controledienst is het niet komen opdagen bij een gesprek met de bemiddelaar - zelfs niet na een aangetekend schrijven - goed voor 74% van alle dossiers.

Controle is een middel, geen doel op zich

Begin 2016 nam VDAB de controlebevoegdheid over van RVA. VDAB koos er expliciet voor om de opvolging van het zoekgedrag van werkzoekenden fundamenteel anders te organiseren dan in het verleden, namelijk door de controle van het zoekgedrag op te nemen in het bemiddelingsproces.

Door de integratie van dit proces werd er voor gekozen om de controle op de actieve beschikbaarheid (‘Neemt de werkzoekende voldoende zelf initiatief om werk te vinden?’) en de passieve beschikbaarheid (‘Gaat de werkzoekenden in op een werkaanbod van VDAB?’) tijdens het bemiddelingsproces samen te nemen en te evalueren. Essentieel is dat het bemiddelen centraal blijft staan. Een sanctie is een middel in het activeringsproces en geen doel op zich.

Wim Adriaens, CEO VDAB: ‘Deze resultaten tonen de impact van onze nieuwe bemiddelingsaanpak die het actief en consequent bemiddelen ondersteunt en versterkt die we in 2021 hebben ingevoerd. VDAB  blijft zo verder werken aan een actieve en consequente opvolging. Streng maar rechtvaardig.’