Vlaanderen wil het verbruik van materialen en de broeikasuitstoot tegen 2030 drastisch verminderen. Daarmee schaart deze Vlaamse Regering zich voluit achter de Europese Green Deal. Op vraag van minister van Innovatie Jo Brouns kende de regering 18,4 miljoen euro steun toe via de relancemiddelen. Binnen de oproep Living Labs ondersteunt VLAIO hiermee 22 baanbrekende circulaire projecten. Het gaat dan bijvoorbeeld om minder verbruik van grondstoffen, hergebruik van materialen of herbestemming van onderdelen.

Vlaams minister van Innovatie Brouns: ‘Met het project Living Labs zetten we volop in op innovatie en verduurzaming. We scharen ons ten volste achter de Europese Green Deal en zetten ten volste in om systeemdoorbraken in de circulaire economie te bekomen. Met deze projecten steunen we koplopers om deze duurzame revolutie te maken én zorgen we ervoor dat hun innovatieve doorbraken over heel Vlaanderen gedeeld zullen worden.’

De circulaire omslag

De huidige maatschappelijke uitdagingen tonen de noodzaak van de circulaire omslag binnen de maak- en bouwindustrie. Grondstofprijzen, energiekosten en levertermijnen gaan de hoogte in, terwijl de toegang tot materialen en grondstoffen een belangrijke bekommernis is. Bedrijven die inzetten op circulariteit hebben meer flexibiliteit en zijn veerkrachtiger om met deze uitdagingen om te gaan. Daarnaast is de energiebevoorrading een belangrijke drijfveer: materialenproductie vergt enorm veel energie.

Living Labs

De maakindustrie kan haar CO2-voetafdruk sterk verminderen door de gebruiksduur van grondstoffen en materialen te verlengen. Vlaanderen zet volop in op deze omslag naar een circulaire economie. In dat kader lanceerde VLAIO begin 2022 een oproep voor ‘Living Labs’: projecten die een systeemdoorbraak ondersteunen naar een circulaire maakindustrie.

Het doel van een living lab is niet zozeer om onderzoek te doen, maar wel om door een intense samenwerking tussen zoveel mogelijk partijen doorbraken te realiseren op het niveau van waardeketens en ecosystemen. Hiervoor zijn geen kant-en-klare oplossingen beschikbaar. Dit vergt een systemische aanpak en verandering met verregaande impact op zowel organisatorisch, sociaal-cultureel en technologisch vlak.

In de geselecteerde living labs zal gedurende drie jaar intensief samengewerkt worden tussen de partners en met andere actoren in de waardeketen. Oplossingen die hieruit voortkomen, dienen zichtbaar en meetbaar te zijn. De opgedane kennis en ervaring worden breed gedeeld om andere ondernemingen en organisaties de tools en kennis te geven om dezelfde circulaire omslag te maken. Onder leiding van VLAIO zullen sectoren breed aangesproken worden over de opgedane kennis om zo de opgedane kennis en innovatietechnieken verder te verspreiden.

18,4 miljoen euro steun voor 22 circulaire projecten

Uit deze oproep krijgen 22 circulaire living labs een gezamenlijke steun van 18,4 miljoen euro. Elk project wordt gerealiseerd door een breed partnerschap van bedrijven, kennisinstellingen, overheden, vzw’s, financiers en/of sectorfederaties. Hiermee wordt voldaan aan een essentiële voorwaarde voor transitie, namelijk de betrokkenheid van een ruime waardeketen. Inhoudelijk zijn de gesteunde projecten zeer divers. Ze zetten in op strategieën rond onderhoud, herstel, hergebruik, delen of herbestemmen, maar ook op aanpassingen van het ontwerpproces, de materiaalkenmerken en de logistieke ketens. De aanpak zit op het raakvlak tussen technologie, businessmodellen en beleid. De projecten voeren cases uit verspreid over heel Vlaanderen en hebben de ambitie om op te schalen naar een Vlaams niveau.