De hoge energieprijzen hebben een grote impact op onze gezinsbudgetten, de koopkracht van onze werknemers en de concurrentiekracht van onze Vlaamse ondernemingen. Met een versterking van de jobbonus (1), een steunpakket voor onze ondernemingen (2), een impulsprogramma in functie van energie-efficiëntie (3) en circulaire landbouw voor betaalbare voeding (4) kan Vlaams minister van Economie en Werk Jo Brouns tevreden terugblikken op het begrotingsresultaat.

Jobbonus: meer koopkracht voor mensen met een lager loon

Minister Brouns hamert er al maanden op dat werken meer moet lonen. De jobbonus is daarvoor een belangrijk instrument dat Vlaanderen ter beschikking heeft, specifiek voor werknemers met een laag inkomen. Om meer mensen te motiveren, de stap naar de arbeidsmarkt te zetten of te blijven, heeft Vlaanderen er dan ook voor gekozen om de jobbonus uit te breiden.

Om het verschil tussen werken en niet werken groter te maken, de koopkracht te versterken en de werkzaamheidsgraad op te krikken, besliste de Vlaamse Regering eerder dat werknemers die minder dan 2.500 euro bruto per maand verdienden voor het eerst een jobbonus zouden ontvangen. Nog voor het einde van het jaar zullen we starten met de uitbetaling van deze bonus voor de 730.000 mensen die ervoor in aanmerking komen. Werknemers met een laag inkomen die in 2021 gewerkt hebben, zullen bovenop de jobbonus allemaal eenmalig een premie van 100 euro ontvangen. Zo ondersteunen we de werknemers met een lager loon tijdens deze moeilijke periode.  

Om het recht te openen op een jobbonus voor het inkomensjaar 2022 versterken collega Diependaele en ikzelf de jobbonus: zo hogen we de loongrenzen.  Door de verhoging van de lonen in 2022 als gevolg van het indexmechanisme zou de groep die in aanmerking komt voor een jobbonus kleiner worden. We verhogen daarom de ondergrens van 1.800 naar 1.950 euro om nog steeds werknemers met de laagste lonen die voltijds werken een volledige premie te kunnen geven. We verhogen gefaseerd ook de bovenste loongrens om in aanmerking te komen voor een jobbonus van 2.500 naar 2.900 euro. Ook neemt het laagste bedrag dat mensen ontvangen toe van 20 euro naar 50 euro.

Het aandeel van de bevolkingsgroep dat in aanmerking komt voor een jobbonus stijgt van 30% naar minstens 35%. Hiermee zullen onder meer werknemers uit de voedingsindustrie, de metaalsector, de uitzendsector en de bouw recht hebben op de jobbonus. In totaal investeert de Vlaamse Regering dit jaar nog maar liefst miljoen 73 euro extra in koopkracht voor mensen die werken. In 2023 zal Vlaanderen in totaal 251 miljoen investeren in deze maatregel.

Steunpakket voor ondernemingen

Om gezonde bedrijven die lijden onder de gestegen energieprijzen te steunen en zo de werkgelegenheid, de productie en de koopkracht van de werknemers op peil te houden, heeft minister Brouns een steunpakket voor ondernemingen uitgewerkt.

Het pakket komt neer op een tweesporenaanpak waarbij in de eerste plaats de toegenomen energiekost wordt gecompenseerd en de overbruggingslening wordt uitgebreid. Ten tweede komt er een impulsprogramma om de energietransitie bij bedrijven te versnellen.

De finaliteit van de energiesteun voor de toegenomen kost is drieledig.

• In de eerste plaats zijn de steunmaatregelen Zo zullen deze maatregelen van toepassing zijn in het laatste kwartaal van dit jaar en in het eerste kwartaal van 2023 indien de Europese Commissie het tijdelijke crisiskader verlengt. Momenteel loopt de bevraging van de lidstaten daarover.

• Daarnaast gaat het om doelgerichte Zo zal slechts een deel van de kostenstijging boven een verdubbeling ten opzichte van 2021 gecompenseerd worden. Deze energiesteun zal enkel en alleen verstrekt worden aan ondernemingen die voor de crisis voldoende gezond waren en nu operationele verliezen lijden die voornamelijk aan de energieprijsstijgingen te wijten zijn. Alle bedrijven die in 2021 minstens 7.500 euro aan energie-uitgaven hadden, komen in aanmerking voor een steun tot 80% van hun operationeel verlies en tot maximaal 500.000 euro per kwartaal. Voor meer energie-intensieve ondernemingen en ondernemingen in gevoelige sectoren loopt dat maximumbedrag op tot 4 of 7,5 miljoen euro per kwartaal. De maximale steunpercentages liggen op respectievelijk 25, 30 en 35%.

• Uiteindelijk is de steun ook onderworpen aan specifieke voorwaarden. De ondernemingen die aanspraak maken op steun mogen in het jaar waarin ze steun ontvangen geen dividenden uitkeren. Daarnaast mag een onderneming slechts beperkt gebruik maken van tijdelijke werkloosheid, gaande tot maximaal 35% van de tewerkstelling in dezelfde periode het jaar ervoor.

Minister Brouns maakt voor de steun gedurende twee kwartalen een gesloten enveloppe van 250 miljoen euro vrij.

In het kader van het steunpakket voor ondernemingen zal minister Brouns eveneens de bestaande overbruggingslening verder uitbreiden en versterken. De overbruggingslening is sinds februari 2022 bij VLAIO beschikbaar voor Vlaamse kmo’s die liquiditeitsnoden hebben naar aanleiding van zowel de Covid- als de Oekraïnecrisis. Het gaat om zeer voordelige leningen (1,5% interest) waarmee een kleine onderneming tot 200.000 euro kan ontlenen. Voor middelgrote ondernemingen gaat het om maximaal 400.000 euro. Voor leningen tot 50.000 euro geldt een looptijd van 24 maanden en voor bedragen daarboven is dat 36 maanden. De eerste 12 maanden moeten er geen aflossingen gebeuren. De maatregel werd veelvuldig benut door ondernemers uit alle sectoren en kon op zeer positieve feedback rekenen.

Op voorstel van minister Brouns is de Vlaamse Regering daarom akkoord gegaan om de succesvolle maatregel verder te zetten en het maximale ontleenbare bedrag voor kmo’s op korte termijn op te trekken tot 750.000 euro. Zo wordt tegemoetgekomen aan de sterk gestegen liquiditeitsnoden van onze ondernemers in het kader van de energiecrisis. Parallel wordt op voorstel van minister Brouns een nieuwe, uitgebreidere variant van de overbruggingslening uitgewerkt. Die lening zal voor alle ondernemingen (klein, middelgroot en groot) beschikbaar zijn, en toelaten om tot maximaal 2 miljoen euro te ontlenen met een looptijd van 6 jaar.

Impulsprogramma energie-efficiëntie

Minister Brouns wil via het impulsprogramma de transitie naar hernieuwbare energie van onze Vlaamse ondernemingen versnellen. Zo kunnen we de energiekosten van ondernemingen op termijn drukken en de onafhankelijkheid van dure fossiele brandstoffen verhogen. Dit kan door ondernemingen te stimuleren versneld te investeren in nieuwe technologieën die de energie-efficiëntie en het aandeel hernieuwbare energie verhogen. Het gaat dan onder andere om de recuperatie van restwarmte, warmtepompen, elektrische boilers, zonne-energie, biomassa, geothermie, etc.

Om deze versnelling tot stand te brengen, wil minister Brouns dit en volgend jaar een impulsprogramma realiseren. Dit zal een geïntegreerd programma zijn met maatregelen om bedrijven te informeren, te adviseren en te begeleiden, bijvoorbeeld om nieuwe toepassingen te demonstreren. Ten slotte moet dit programma voorzien in investeringssteun om de meerkosten van bepaalde ecologische investeringen te helpen opvangen. Dit programma zal ook afgestemd worden met de energiebeleidsovereenkomsten.

Ook sociale economie-ondernemingen zullen beroep kunnen doen op begeleiding en advies om de transitie naar een energiezuinige infrastructuur en werking te realiseren. De aanpak voor de sociale economie-sector wordt in overleg met de sector uitgewerkt.

Concreet gaat het om een pakket van bijna 100 miljoen euro in 2022 en 2023, om de bedrijven te stimuleren en ondersteunen met advies en begeleiding, demo’s, tussenkomsten in de ecologische meerkosten voor energiemaatregelen en flankerende maatregelen.  

Circulaire landbouw voor betaalbare voeding

Door de oorlog in Oekraïne en de daaropvolgende energiecrisis is de beschikbaarheid en betaalbaarheid van kunstmest niet langer verzekerd. Dit dreigt de komende maanden en jaren te leiden tot sterke prijsstijgingen in voeding, voornamelijk groenten en granen. Om landbouwers maximaal gebruik te kunnen laten maken van bestaande reststromen, is de Vlaamse Regering minister Brouns gevolgd in zijn voorstel om landbouwers volop gebruik te laten maken van bestaande nutriënten-rijke stromen om in te staan voor de plantenvoeding.

Om landbouwers te ondersteunen minder afhankelijk te worden van fossiele grondstoffen zoals kunstmest, zullen minister Brouns en bevoegd minister Demir er de komende maanden ook bij de Europese Commissie voor ijveren dat landbouwers maximaal kunnen gebruik maken van eigen (bewerkte) reststromen om die afhankelijkheid af te bouwen. Dit betekent een ontzettend grote doorbraak in het gebruik van circulaire reststromen en innovatieve landbouwtechnieken om onze landbouwsector en voedingsproductie nóg duurzamer te maken.

Minister van Economie en Werk Jo Brouns: ‘Onze doelstelling was zeer helder: Vlaanderen moet alles uit de kast halen om haar gezinnen, werknemers en ondernemingen maximaal te ondersteunen. We willen onze jobs behouden en zoveel mogelijk andersactieven naar de arbeidsmarkt verleiden, ook in deze uitdagende omstandigheden. Met deze maatregelen kunnen we de koopkracht van werknemers versterken, bedrijven ondersteunen en tegelijkertijd de transitie naar hernieuwbare energie versnellen en landbouwers meer perspectief bieden door de mogelijkheden inzake innovatie uit te breiden. Door bovendien de kinderopvang in Vlaanderen te versterken, geven we kinderbegeleiders meer kansen om hun sociale en pedagogische rol ten aanzien van kinderen op te nemen, en geven we ouders meer mogelijkheden om werk en gezin te combineren. Zo kunnen we hen de nodige ademruimte bieden, een cruciale versterking waarbij we de arbeidsmarkt kunnen ondersteunen.’