Technologie en kennis vormen alsmaar vaker de inzet van geopolitieke conflicten en het beschermen van deze kennis wordt dan ook steeds belangrijker. Op initiatief van minister van Innovatie Jo Brouns worden daarom samen met minister-president en minister van Buitenlandse Zaken Jan Jambon en minister van Onderwijs Ben Weyts, concrete stappen gezet met een plan om het beleid rond kennisveiligheid te moderniseren en scherp te stellen. Het doel is om internationale samenwerking te versterken maar op een verantwoorde en voorzichtige wijze.

Minister van Wetenschap en Innovatie, Jo Brouns: “Goede afspraken maken goede vrienden. De globale economie en de vrije handel hebben enorm veel welvaart gebracht, maar heeft ook de deuren opengezet voor spelers met minder goede intenties. Om het vertrouwen te beschermen en kennisdeling over landsgrenzen heen te vrijwaren, hebben we een sterk kader nodig waarbinnen dit kan gebeuren. Zo kunnen we zo open zijn als mogelijk, zo gesloten als het moet. We werken hiervoor samen met relevante administraties, onze Vlaamse kennisinstellingen en het bedrijfsleven.”

Vlaams Minister-president Jan Jambon: ‘Vlaanderen is een open, innovatieve kenniseconomie die gedreven wordt door internationale samenwerking en uitwisseling. Tegelijkertijd toont de geostrategische context waarin we ons vandaag bevinden telkens opnieuw aan dat we ons geen naïviteit kunnen veroorloven. In deze voortdurende evenwichtsoefening tussen een beleid van internationale samenwerking en uitwisseling enerzijds en het beschermen van onze strategische belangen anderzijds, moet er logischerwijs ook aandacht zijn voor kennisveiligheid.’ 

Minister van Onderwijs Ben Weyts: ‘We investeren – ook in Onderwijs – fors in digitalisering, maar we mogen ook niet naïef zijn. De digitale wereld biedt veel kansen, maar herbergt ook bedreigingen. We timmeren daarom stap voor stap aan een omvattend beleid rond kennisveiligheid. Sinds dit jaar hebben we in Vlaanderen ook onze eerste masteropleiding Cybersecurity. We moeten als samenleving kennis centraal stellen, waarderen – en dus zeker ook beschermen.’ 

De geopolitieke verhoudingen zijn in deze wereld drastisch herschikt. Terwijl de banden met enkele landen meer en meer onder spanning komen te staan, evolueert ook de globale economie, waarbij de inzet op en het belang van kennis en technologie steeds belangrijker wordt. Denk daarbij aan een samenwerking tussen Vlaamse en buitenlandse universiteiten, waarbij doelbewust wetenschappers worden ingezet om strategische kennis te vergaren bij ons. Deze onzekere tijden vereisen een uitgebalanceerd kennisveiligheidsbeleid opdat internationale samenwerking kan blijven doorgaan in een sfeer van vertrouwen. Meer en meer (niet-EU-)landen beschouwen Wetenschap en Innovatie als een onderdeel van hun buitenlands beleid met economische en zelfs militaire doelstellingen. Dit betekent dat Vlaanderen niet kan achterblijven met het uitrollen van een eigen kennisveiligheidsbeleid.

Naar een Vlaams kennisveiligheidsbeleid

Het uitrollen van zo’n allesomvattend beleid in Vlaanderen bestaat uit verschillende stappen die zullen worden ingevuld en in de praktijk gebracht in de schoot van een werkgroep Kennisveiligheid, dat een samenwerking is tussen de bevoegde administraties, kennisinstellingen en vertegenwoordigers van het bedrijfsleven. Daar zullen verschillende belanghebbenden een overkoepelend kader creëren om veiligheid te garanderen. Concrete thema’s op de agenda betreffen onder andere de gewenste functionaliteiten van een Vlaams kennisveiligheidsloket, de inhoud en vorm van bewustwordingscampagnes, de samenwerking en kennisdeling en bewaking met andere overheden, het opvolgen van Europese voorstellen voor gedragscodes, richtlijnen en procedures, en het vormen van kwaliteitscontrole en opvolging.

Een overkoepelende leidraad moet kennisactoren een kader bieden om in hun eigen instelling aangepaste procedures op te stellen. Een advies- en expertiseloket kan hen bijstaan in de dagelijkse praktijk. Campagnes dienen individuele kenniswerkers te wijzen op de mogelijke risico’s en hoe deze te beperken. Overleg en samenwerking met andere overheden in België is eveneens voorzien, in het bijzonder met de Veiligheid van de Staat. Mogelijke risico’s voor kennisveiligheid in Vlaanderen regelmatig in kaart brengen kan helpen om evoluties goed op te volgen, en bij te sturen wanneer nodig. Uiteraard is er ook afstemming op de recente initiatieven van de Europese Commissie en van onze buurlanden. Zo kwam Nederland vorig jaar met een gelijkaardige leidraad waar Vlaanderen inspiratie uit kan putten. Vlaanderen zal ook contact opnemen met onze Noorderburen om good practices te delen.

Samen met de Europese Commissie en de Europese lidstaten volgt de Vlaamse overheid de evoluties ter zake op. Want in andere Europese landen staat het thema van kennisveiligheid ook  hoog op de agenda. Vandaar dat Vlaanderen wenst te leren uit de ervaringen van andere landen en deelneemt aan Europese initiatieven. Onze Noorderburen zijn daarin een uitgelezen gesprekspartner met een uitgewerkt Nederlands kennisveiligheidsbeleid.