Interview HBVL: “Europa moet zekerheid bieden op eigen gezonde, lokale voeding zodat we niet afhankelijk zijn van de Russen, Chinezen of Zuid-Amerikanen.

Bron: Liliana Casagrande - https://www.hbvl.be/cnt/DMF20240405_96643677

Europa moet instaan voor haar eigen voeding zodat we niet afhankelijk zijn van de grillen van pakweg Russen, Chinezen of Zuid-Amerikanen. Bovendien moeten we in Vlaanderen hummus van eigen kweek kunnen eten. Dat is – in een paar woorden samengevat - wat Vlaams landbouwminister Jo Brouns (CD&V) maandag en dinsdag in Genk zal voorleggen aan zijn 26 collega’s.

België is momenteel voorzitter van Raad van de Europese Unie. Dat betekent dat ons land ook informele bijeenkomsten organiseert met de bevoegde ministers over allerlei domeinen. Over bijvoorbeeld economie en mobiliteit werd al eerder samengekomen in Genk en Hasselt. Maandag en dinsdag gaat het over landbouw. Opnieuw in het Thorpark in Genk. Brouns grijpt die bijeenkomst aan om samen met zijn collega’s een strategische visie voor voedsel uit te tekenen.

Wat ga je op tafel leggen?

“Als er één constante is die je in heel Europa bij de landbouwers hoort, is het dit: erken ons als strategische sector. Landbouw is geen randfenomeen. Voeding is een basisbehoefte. Ik maak graag de vergelijking met energie waarin we ook zelfvoorzienend willen zijn. Ook voor voeding moeten we minder afhankelijk zijn van het buitenland. We moeten onze eigen plantaardige eiwitten telen en zorgen voor alternatieven voor soja in diervoer, zoals de larven die we in Kinrooi kweken. Want nu zijn we voor soja maar voor 3 procent zelfvoorzienend. Lokale voeding moet op de eerste plaats komen. Ik wil geen duurzame Vlaamse varkenskotelet inwisselen voor een Zuid-Amerikaanse avocado. Ik wil wel hummus van Belgische kikkererwten.”

Meer plantaardige eiwitten: dat betekent toch de afbouw van de veestapel?

“Daar gaan we de facto naar toe. De transitie naar plantaardige eiwitten is ingezet. Maar ik wil nu ook niet de meest duurzame koe uit Vlaanderen slachtofferen voor een minder duurzame uit de rest van de wereld. Er is een verschil tussen het actief afbouwen van de veestapel en rekening houden met een demografische evolutie: amper 12 procent van de landbouwers heeft namelijk opvolging. Dat is een natuurlijk proces.”

Heeft Europa eigenlijk genoeg oppervlakte om voor zichzelf te zorgen? Want Vlaanderen alleen al heeft dubbel zoveel nodig voor eigen voeding.

“Een reden te meer om op Europees vlak te bekijken wat we waar doen. We hebben ook een hervorming van het Europees gemeenschappelijk landbouwbeleid nodig. Dat moet meer uitgaan van innovatie en minder van ecologische regels. We willen landbouwers wel stimuleren om meer ecologisch te werken. Maar daarvoor moet je het vertrouwen herstellen.”

Hebben de andere lidstaten dezelfde landbouwproblemen als wij?

“Nee. Vlaanderen is dichter bevolkt. Wij hebben dus andere uitdagingen.”

Er zijn toch overal boeren op straat gekomen.

“Om diverse redenen. Maar overal zie je dat boeren om vertrouwen vragen. Want het beleid gaat nu vaak uit van wantrouwen in plaats van vertrouwen. Geef iemand toch eerst een waarschuwing in plaats van een boete. Als de transporteur van mest een fout maakt, dan wordt de ontvanger ook gestraft. Dat begrijpt toch niemand.”

Heb je een goed contact met die andere landbouwministers?

“Ik heb een goed contact met Piet Adema, de Nederlandse minister van landbouw. We zijn er ook samen in geslaagd om de Europese Commissie te overtuigen over renure. Dat is kunstmest gemaakt van dierlijke mest. Daarmee sluit je de cirkel. De natuurorganisaties zijn het daarmee eens. De Europese Commissie heeft gezegd dat ze dit versneld zal goedkeuren. Dat heeft enorme impact op de landbouwsector.”

Is die Europese voedselstrategie al afgetoetst bij je collega’s?

“Informeel wel. De conclusies van Genk moeten uitmonden in een blauwdruk voor de Europese voedselstrategie waarop de volgende Europese Commissie haar meerjarig landbouwplan kan baseren.”

Europa stelt zich sinds de protesten veel soepeler op tegenover boeren. Voor de natuurherstelwet die goedgekeurd is door het Europees Parlement is er nu zelfs geen meerderheid bij de lidstaten.

“Wel die natuurherstelwet is een goed voorbeeld van Europese eenheidsworst. Je moet de diversiteit van je regio erkennen. Iedereen wil werken rond de kwaliteit van Natura 2000-gebieden, maar we moeten veel meer ruimte krijgen voor maatwerk. Ik vind trouwens dat premier De Croo een dubbele houding aanneemt over die natuurherstelwet. Hij is publiekelijk tegen, maar intern is het niet duidelijk of hij consequent tegen is.”

Je zal je collega’s ook meenemen naar Proefcentrum Fruit in Sint-Truiden?

“Haspengouw speelt in de Champions League van de fruitsector. Absolute top in Europa. Dat willen we ook tonen. De fruitsector – goed voor een omzet van 200 miljoen euro per jaar - is de ziel van Limburg en dat zie je aan de fruitbloesems. We zullen maandag ook een Waalse boerderij bezoeken.”

Je wil strengere kwaliteitsregels voor import van landbouwproducten van buiten Europa, maar dat kan toch ook uitdraaien op repercussies voor de Europese export van landbouwproducten?

“We moeten vooral niet meer naïef zijn. Ik ben niet voor protectionisme, wel voor meer chauvinisme. Als het gaat over je basisbehoefte, hebben we nog een weg af te leggen. Vandaag zie je toch dat het oosten zich terugplooit op zichzelf en dat het zuiden te warm wordt voor voedselproductie. We moeten hier meer dan ooit inzetten op een voedselstrategie. De Chinezen geven ons een goed voorbeeld. Neem nu citroenzuur. Buiten China zijn er twee bedrijven die dat produceren: eentje in Tienen, een ander in Oostenrijk. 85 procent van de markt is in handen van Chinezen. Waarvoor heb je citroenzuur nodig? Om voedsel in blik te bewaren. Zo kan je strategisch bezig zijn met eten.”

Dat neem je mee naar de volgende regeringsonderhandelingen?

“Absoluut. Die voedselstrategie is cruciaal. Maar we moeten met Europa ook opnieuw onderhandelen over de onhaalbare natuurdoelen en over een gelijk speelveld voor onze boeren. We moeten niet alleen kijken naar de kwaliteit van vlees, fruit en groenten dat we invoeren, maar ook naar de productie. Moet een slachthuis in Argentinië aan dezelfde voorwaarden voldoen als hier?”

Ben je kandidaat om jezelf op te volgen als minister van Landbouw?

“Als ik die kans krijg, neem ik die met twee handen aan.”

Tevreden over je legislatuur?

“Gezien de omstandigheden wel. Twee jaar is natuurlijk veel te kort. Ik ben binnengekomen in een wedstrijd die voor de helft gespeeld is. Dan is het moeilijk om je stempel te drukken in een of andere richting. Maar ik ben minister zoals ik burgemeester ben. Ik ben nooit de polsslag van de Dorpstraat verloren. Als er protest is, dan luister ik. Dat doet een burgemeester ook.”