Nieuwe talenten nodig én beschikbaar voor krapste arbeidsmarkt van Europa
Volgens nieuwe cijfers van Statbel staan in Vlaanderen vandaag 5,3% van alle jobs vacant. Daarmee is de Vlaamse arbeidsmarkt de krapste van Europa, nergens anders zijn zoveel jobs niet ingevuld. Om deze nijpende krapte aan te pakken zijn er nieuwe talenten nodig op de arbeidsmarkt. Die zijn er ook volgens het “Trendrapport”, een rapport van het Steunpunt Werk en het Departement Werk & Sociale Economie dat focust op de positie van kwetsbare groepen op de Vlaamse arbeidsmarkt. Het rapport stelt dat er nog veel arbeidspotentieel verscholen zit bij de “niet-beroepsactieven”. In deze groep zijn vandaag bovengemiddeld veel vrouwen, kortgeschoolden, personen geboren buiten de EU-27 en personen met een arbeidsbeperking aanwezig. Als we er in slagen de mensen uit deze groep die het dichtst bij de arbeidsmarkt staan aan de slag te krijgen, zou de werkzaamheidsgraad immers stijgen naar 81%. “Er is dus nog veel progressiemarge”, geeft Vlaams minister van Werk Jo Brouns hoopvol aan.
Met een werkzaamheidsgraad van 77% waren er in Vlaanderen nog nooit zoveel mensen aan de slag. Toch is de arbeidsmarkt in Vlaanderen met een vacaturegraad van 5,3% de krapste van Europa (Europees gemiddelde: 2,9%). Het nieuwe Trendrapport van het Steunpunt Werk en het departement Werk en Sociale economie, dat de arbeidsmarkt van 2022 beschrijft voor kansengroepen, toont aan dat er nog veel arbeidspotentieel is.
Zo blijkt uit dat nieuwe Trendrapport dat het aantal niet-beroepsactieven onder die kansengroepen de voorbije jaren sterk teruggedrongen werd. Sinds 2008 is er bijvoorbeeld een continue stijging in de werkzaamheidsgraad bij personen met een migratieachtergrond, vrouwen en 55-plussers. Maar, de cijfers in het rapport tonen ook aan dat er nog grote winsten te boeken zijn binnen de groep van niet-beroepsactieven. Indien de mensen uit deze groep die het dichtst bij de arbeidsmarkt staan aan de slag zouden gaan, samen met de werkzoekenden, zou de werkzaamheidsgraad stijgen naar 81% en wordt de ambitie van 80% werkzaamheidsgraad behaald.
“Elk jaar kijk ik uit naar het Trendrapport, want het is het perfecte instrument om de temperatuur op onze Vlaamse arbeidsmarkt te meten. Het rapport toont aan dat de weg die we de laatste jaren zijn ingeslaan de juiste is. Als we ook in de toekomst onze groei en welvaart willen garanderen én als we terug ademruimte willen creëren op onze arbeidsmarkt moeten we toewerken naar een werkzaamheidsgraad van 80%. Daarvoor moeten we nieuwe talenten uit de groep van de niet-beroepsactieven motiveren de stap naar de arbeidsmarkt te zetten. Met o.a. de verplichte inschrijving bij VDAB van sociale huurders, inburgeraars en leefloners, maar ook met de focus op lokaal arbeidsmarktbeleid en een versnellingsplan voor langdurig zieken, werden hier al heel wat initiatieven voor genomen.”, aldus Vlaams minister van Werk Jo Brouns.
Nieuwe talenten beschikbaar
Om de arbeidsmarkt te verruimen, en dus ademruimte te bieden aan de krappe arbeidsmarkt, zijn nieuwe talenten nodig. Het nieuwe Trendrapport toont aan dat deze talenten er zijn, en waar ze gevonden kunnen worden. Het Trendrapport gaat in op enkele specifieke kansengroepen.
Een eerste groep zijn vrouwen. Er is een uitgesproken stijgende trend in de werkzaamheidsgraad van vrouwen te bemerken in de afgelopen jaren (73,2% in 2022) én ook de kloof tussen mannen en vrouwen wordt gestaag kleiner (7 procentpunt in 2022). Maar, er is nog steeds een verschil in type van werkregime. Vrouwen werken veel vaker deeltijds dan mannen (29,4 procentpunt verschil in 2022), vooral als deze vrouwen kortgeschoold zijn of buiten de EU-27 zijn geboren.
Met 14,6% waren er in 2022 nog nooit zo weinig kortgeschoolden in Vlaanderen. Echter is de werkzaamheidsgraad van kortgeschoolden de laatste 20 jaar nagenoeg stabiel gebleven (51,3% in 2022 t.o.v. 52,1% in 2002). De groep wordt kleiner, de uitdaging inzake werkzaamheidsgraad niet.
Er gingen de laatste jaren wel heel wat meer personen met een migratieachtergrond aan de slag (56,6% in 2008, 62,7% in 2022). Dit is onder meer toe te wijzen aan een sterkere aanwezigheid van hoogopgeleiden bij personen met een migratieachtergrond. Toch blijkt uit het rapport dat ongeveer 30% van de personen geboren binnen de EU-27 (maar niet België) naar België kwam in het kader van werk, maar dat dit voor personen geboren buiten de EU-27 slechts 11% bedraagt.
Tot slot was in 2022 46,5% van de Vlamingen met hinder door een handicap, aandoening of ziekte aan het werk. Het aandeel niet-beroepsactieven steeg wel (licht) tot 52,8%. Binnen deze groep niet-beroepsactieven ontvangt meer dan de helft (57,8%) een uitkering omwille van arbeidsongeschiktheid, en ontvangt bijna een vijfde een inkomensvervangende of integratietegemoetkoming.
“Desondanks er de laatste jaren al enorme stappen voorwaarts zijn gezet, onder meer in de tewerkstelling van 55-plussers, leren we uit dit rapport dat er naast de klassieke vijver van uitkeringsgerechtigde werkzoekenden nog heel wat (kansen)groepen zijn waarmee progressiemarge kan geboekt worden om de (structurele) krapte op de arbeidsmarkt aan te pakken. Meer dan ooit moet er samengewerkt worden over beleidsdomeinen heen (welzijn, onderwijs, mobiliteit, wonen,…) om nieuwe talenten naar de arbeidsmarkt toe te leiden. Deze nieuwe talenten kenmerken zich immers vaak door een samenloop van drempels, bv. welzijn, huisvesting, armoede,…, die eerst moeten worden weggewerkt alvorens het vizier op een job kan worden gericht.”, aldus Vlaams minister van Werk Jo Brouns
“We merken verschillende positieve trends op in ons nieuwe rapport. Zo blijken kwetsbare groepen als (NEET-)jongeren, 55-plussers, vrouwen, personen met hinder door een handicap, aandoening of ziekte, en personen met een migratieachtergrond goed hersteld van de COVID-19-crisis. De krapte op de arbeidsmarkt biedt ook heel wat kansen op werk voor deze kwetsbare groepen. Toch blijven er nog duidelijke kloven in arbeidsdeelname overeind bij deze groepen. Ook bij kortgeschoolden, eenouder- en kroostrijke gezinnen stellen we nog een precaire arbeidsmarktpositie vast. Het is belangrijk om blijvend in te zetten op deze groepen. Vanuit een faciliterende aanpak die er verder voor zorgt dat mensen makkelijker de stap kunnen zetten naar de arbeidsmarkt, of minder makkelijk uitvallen op de arbeidsmarkt. Ik onderschrijf daarbij, net zoals minister Brouns terecht aangeeft, het belang van een beleidsoverschrijdende, inclusieve aanpak, waarbij kwaliteitsvol werk ook een belangrijk welzijnsaspect kan omvatten, zeker voor personen die kwetsbaarheden cumuleren”, stelt coördinator van het Steunpunt Werk prof. dr. Sarah Vansteenkiste.
