Aantal sancties voor werkzoekenden neemt toe
Vlaanderen is niet alleen bevoegd voor activering en begeleiding van werkzoekenden, maar ook voor sanctionering. Het is en blijft steeds de expliciete doelstelling van Vlaams minister van Werk Jo Brouns om werkzoekenden aan een duurzame job te helpen. We zijn dit jaar daarom gestart met een nieuw bemiddelingsmodel bij VDAB. Met VDAB zetten we in op een traject op maat naar werk voor elke werkzoekende. We maken daarover concrete afspraken samen met de werkzoekende. Wanneer een werkzoekende hier niet aan meewerkt, verwachten we van VDAB dat ze door het geven van een verwittiging of een sanctie het gedrag van de werkzoekende bijsturen.
Op basis van de sanctiecijfers voor het eerste semester van dit jaar kunnen we vaststellen dat de sluitende opvolging van werkzoekenden tot meer sancties leidt. Het aantal effectieve sancties van de controledienst is gestegen van 4.783 in het eerste semester van 2021 tot 6.225 in het eerste semester van dit jaar. In verhouding tot het aantal uitkeringsgerechtigde werkzoekenden nam het totale aantal sancties en signalen op semesterbasis toe van 9% naar 11,4%. Minister van Werk Jo Brouns: ‘Laat me hierover heel duidelijk zijn: sancties zijn geen doel, mensen aan een job helpen, vacatures invullen en bedrijven doen groeien, is dat wel. De meeste werkzoekenden willen ook graag terug aan het werk. Wanneer een werkzoekende echter niet meewerkt aan zijn traject naar een nieuwe job is het belangrijk om als samenleving het signaal te geven dat we dat wel verwachten.’
In het 1e semester van 2022 hebben VDAB-bemiddelaars bijna de helft meer dossiers– 45% –doorgestuurd naar de Controledienst dan in het 1e semester van 2021. Deze zogenaamde transmissies zijn de start van het traject richting een sanctie. In het dossier nemen VDAB-bemiddelaars de feiten op waaruit blijkt dat een werkzoekende niet meewerkt aan zijn traject naar werk. Zo werden er tijdens de eerste zes maanden van dit jaar 15.170 dossiers doorgestuurd naar de Controledienst van VDAB in vergelijking met 10.748 in het eerste semester van vorig jaar. Hiervan waren er alvast aan het einde van het 1e semester 2022 9.323 ontvankelijk verklaard, terwijl er dit in het 1e semester van 2021 slechts 7.533 waren. Het ontvankelijkheidspercentage steeg daardoor met 2%.
Zeker de afwezigheid op aangetekende afspraken gaf aanleiding tot een stijging van het aantal transmissies. Het is daarom belangrijk om zicht te krijgen op de reden waarom. We vragen aan VDAB om uit te zoeken wie niet ingaat op de aangetekende afspraken en wat de reden hiertoe is. Daarnaast valt ook op te merken dat het aantal werkweigeringen en evaluaties van de jongeren in beroepsinschakelingstijd ook stijgt. Hiermee stellen we vast dat de nieuwe aanpak inzake opvolging zijn vruchten afwerpt.
Dit heeft ertoe geleid dat er in het 1e semester van 2022 11.813 sancties of signalen door VDAB gegeven werden. Hiervan waren er 6.594 effectieve sancties en 5.219 signalen.
Bij een effectieve sanctie verliest een werkzoekende tijdelijk (geheel of gedeeltelijk) of zelfs definitief zijn of haar uitkering. Een signaal is eigenlijk een laatste verwittiging om het zoekgedrag bij te stellen dat gegeven wordt aan werkzoekenden met een uitkering (werkloosheids-, inkomensgarantie of inschakelingsuitkering) of aan jongeren in beroepsinschakelingstijd.
VDAB heeft dit jaar een nieuw bemiddelingsmodel geïntroduceerd. We willen werkzoekenden sneller en meer op maat ondersteunen naar werk. We maken hierover ook concrete afspraken die duidelijk geformuleerd zijn en kunnen worden opgevolgd. Dit houdt in dat we de werkzoekenden sterker ondersteunen in hun traject naar werk, maar ook sneller kunnen vaststellen wanneer een werkzoekende niet meewerkt aan zijn traject naar werk. We spreken de werkzoekenden hier over aan en passen waar nodig de sanctieprocedures ook effectief toe. Daarnaast werd de digitale aanpak van VDAB ook juridisch verankerd. Gesprekken met bemiddelaars die digitaal plaatsvinden zijn nu evenwaardig aan gesprekken die fysiek plaatsvinden. Dit betekent dat er nu ook sancties kunnen volgen naar aanleiding van vaststellingen tijdens de digitale gesprekken.
Naast de stijging van het aantal effectieve sancties zien we wel een sterke daling van het aantal signalen. De reden hiertoe is onduidelijk. Het blijft immers belangrijk om werkzoekenden ook duidelijk aan te spreken op hun zoekgedrag en niet enkel te sanctioneren. We vragen aan VDAB om dit uit te klaren.
Wim Adriaens, gedelegeerd bestuurder VDAB: ‘VDAB zet sterk in om de match tussen vacatures en werkzoekenden te maken. Oriënteren, inschatten, opleiden en bemiddelen naar werk zijn onze core business maar als blijkt dat iemand niet gemotiveerd werkt aan zijn traject dan grijpen we ook in en gaan we sanctioneren. De stijging van de sanctioneringen toont aan dat de nieuwe bemiddelingsaanpak die sterker inzet op opvolging van werkzoekenden zijn vruchten afwerpt.’
Minister van Werk Jo Brouns: ‘Ik wil een ambassadeur zijn van mensen die werken en ondernemen, maar ook voor die mensen die dat even niet kunnen. Hen wil ik alle kansen geven om in Vlaanderen aan de slag te gaan. Werk biedt niet alleen inkomen, maar ook zin en perspectief. Wanneer je als overheid voorziet in een werkloosheidsuitkering én inspanningen levert om mensen aan het werk te helpen, mag je van de werkzoekende een inspanningsverbintenis verwachten. Het is goed dat VDAB dit vertaalt in een nieuwe bemiddelingsaanpak. We willen daarbij uiteindelijk vooral meer matches zien op de arbeidsmarkt. Dit is dé relevante parameter binnen ons activeringsbeleid. De sterkere opvolging en begeleiding op maat van de werkzoekenden is een goede stap hiernaartoe’
