Vlamingen met een arbeidsbeperking krijgen meer dan ooit kansen op onze arbeidsmarkt

Van de 172.000 werkzoekenden in Vlaanderen heeft om en bij de 20% een problematiek van cognitieve, psychische, lichamelijke of zintuiglijke aard. Het is ook mogelijk dat ze hinder ervaren omwille van psychosociale factoren of beperkingen bij het uitvoeren van bepaalde activiteiten. Vlaams minister van Werk Jo Brouns wil ook hen de kans geven om in het reguliere arbeidscircuit aan de slag te gaan, en dit door het voor werkgevers financieel mogelijk te maken om hen in dienst te nemen en hen van de nodige begeleiding te voorzien. De hervorming van het Individueel Maatwerk zal van start gaan op 1 juli 2023.

‘Ik wil een ambassadeur zijn van mensen die werken en ondernemen, maar ook van die Vlamingen die dat even niet kunnen. Dit is een belangrijke stap vooruit omdat we mensen met een handicap kansen geven om in een gewone werkomgeving aan de slag te gaan met de nodige ondersteuning. Zo maken we werk van echte inclusie op de arbeidsmarkt. ’ zegt minister Brouns.

Werknemers met een arbeidsbeperking beschikken over vele talenten en vaardigheden. De arbeidsbeperking kan echter ook eventuele extra kosten of een lagere productiviteit met zich meebrengen. Individueel maatwerk verlaagt de drempel voor de aanwerving en tewerkstelling van personen met een arbeidsbeperking en zorgt voor een goede werkomgeving en begeleiding. Via deze infographic kan u alvast ontdekken wat Individueel Maatwerk precies is.

Met het decreet individueel maatwerk wil Vlaanderen meer mogelijkheden creëren voor mensen met een arbeidsbeperking bij gewone bedrijven. Werkgevers en zelfstandigen zullen kunnen rekenen op een tijdelijke, maar verlengbare, financiële ondersteuning. Zo kan de zelfstandige rekenen op een ondersteuningspremie, en kunnen werkgevers beroep doen op de loonpremie en de begeleidingspremie.

Loonpremie

De loonpremie is in de eerste plaats een tegemoetkoming om het rendementsverlies te compenseren, namelijk de mogelijke extra kosten om iemand aan de slag te helpen. Dit gaat dan bijvoorbeeld over het voorzien van extra hulp bij concrete uitvoering van de job, of om de eventueel lagere productiviteit van de werknemer te compenseren. Die loonpremie zal variëren tussen 20% tot 75% van het referentieloon voor die bepaalde job in de sector.

Begeleidingspremie

Het tweede deel is de begeleidingspremie. Het is voor het eerst dat er werk gemaakt wordt van effectieve ondersteuning voor bedrijven die iemand met een arbeidsbeperking in dienst nemen. Bij die begeleiding heeft men zowel oog voor de werknemer als voor de werksetting. Die begeleiding wordt steeds gekaderd binnen een ondersteuningsplan. Een gekwalificeerde begeleider zorgt voor een kwalitatieve begeleiding in de vorm van bijvoorbeeld coaching van de werknemer en collega’s. Als de gekwalificeerd begeleider geen directe leidinggevende of collega is, wordt er ook een collega-coach aangeduid. Op die manier zorgen we ervoor dat de tewerkstelling van de individueel maatwerker voldoende opgevolgd wordt op de werkvloer én duurzaam is.

Die begeleiding kan gebeuren door gespecialiseerde organisaties, zoals maatwerkbedrijven. Zij hebben de expertise in huis om mensen met een arbeidsbeperking voldoende te omkaderen en die expertise inzetten in de gewone economie is een belangrijke troef.

De hoogte van de begeleidingspremie zal afhankelijk zijn van de mate waarin begeleiding noodzakelijk is. Het is VDAB die vooraf telkens zal beoordelen of iemand recht heeft op individueel maatwerk. Zo ja, dan zal de werkgever vervolgens een loonpremie en/of begeleidingspremie kunnen aanvragen als hij de persoon effectief in dienst neemt.

Expertise collectief maatwerk benutten en terugkeer mogelijk maken

Individueel maatwerk biedt ook mogelijkheden om de doorstroom en samenwerking tussen de sociale economie en de reguliere economie te versterken. Daarnaast is het zo dat het voor een individueel maatwerker mogelijk zal zijn om ook om terug te keren naar een bedrijf in collectief maatwerk indien de overstap minder vlot gaat dan verwacht. Dit moet ervoor zorgen dat werknemers vanuit de sociale economie vlotter de stap durven zetten om ook in het normaal economisch circuit aan de slag te gaan.

Voorbeeld:

Simon is 32 jaar en heeft autisme. Momenteel werkt Simon bij een maatwerkbedrijf gespecialiseerd in houtbewerking in een goed omkaderde context. Na zijn periode in collectief maatwerk heeft Simon zijn takenpakket goed onder de knie gekregen. VDAB acht Simon klaar om de overstap naar de reguliere economie te zetten. Volgens VDAB heeft Simon recht op een loonpremie en heeft hij een lage begeleidingsnood. 

Hij kan aan de slag bij een atelier schrijnwerk. Zij waren al lang op zoek naar een geschikt persoon om de vacature in te vullen om alle binnenkomende vragen van klanten te kunnen voldoen. Simon heeft door zijn autisme nood aan een goed gestructureerde uitleg om zijn taken te kunnen vervullen. De werkgever krijgt hiervoor de loonpremie om het rendementsverlies te compenseren. Omdat Simon een lage begeleidingsnood heeft, komt er een begeleider op de werkvloer kijken of Simon alle taken goed begrepen heeft en vragen heeft.

De werkgever krijgt hiervoor een begeleidingspremie om de gekwalificeerde begeleiding te voorzien. De werkgever heeft er een kwaliteitsvolle werkkracht bij, terwijl Simon in een context kan werken aangepast aan zijn noden. Als blijkt dat de doorstroom te vroeg gebeurde en de tewerkstelling bij het atelier geen succesvolle match is, kan Simon terugkeren naar collectief maatwerk.

Overgangsperiode

Individueel maatwerk integreert ervaringen van de Vlaamse Ondersteuningspremie (VOP), de Sociale Inschakelingseconomie (SINE), de Lokale Diensteneconomie (LDE) en de maatwerkafdelingen (MWA) binnen de maatregel collectief maatwerk. Deze vier maatregelen worden geïntegreerd binnen het nieuwe beleidskader van individueel maatwerk, wat een stevige vereenvoudiging betekent. Via de webpagina ‘Overgangsmaatregelen’ kunnen alle overgangsmaatregelen teruggevonden worden.

Het uitvoeringsbesluit voorziet een transitieperiode tussen 1 januari en 30 juni 2023. Tijdens deze periode wil Vlaanderen een zorgzame overgang creëren naar het nieuwe kader. Alle betrokken organisaties (lokale dienstenorganisaties en maatwerkafdelingen) krijgen voldoende tijd om zich grondig voorbereiden op de overstap of op de eerste stappen in het kader van individueel maatwerk. Zo zorgen we samen voor een succesvolle start. Tussen 1 januari 2023 en 30 juni 2023 kunnen werkgevers en zelfstandigen nog steeds beroep doen op de ondersteuning van VOP, SINE, LDE en MWA. Vanaf 1 juli 2023 kunnen zij een aanvraag voor individueel maatwerk indienen bij het Departement Werk en Sociale Economie.

Minister Brouns besluit: ‘De huidige krapte op de arbeidsmarkt biedt kansen, maar voor mij betekenen die kansen voor Vlamingen met een arbeidsbeperking veel meer dan louter een bijdrage leveren aan het bereiken van die 80% werkzaamheidsgraad. Een job biedt niet alleen een inkomen, maar ook structuur, zin en perspectief. Dat is voor deze groep Vlamingen ontzettend belangrijk. De Vlaamse arbeidsmarkt zal inclusief zijn, of zal niet zijn. We hebben nog veel werk op de plank, maar deze stap was er wel eentje die we absoluut moesten nemen.’

Xavier Deruytter van het platform Handicap en Arbeid ziet individueel maatwerk als een stap voorwaarts om inclusieve werkplekken vorm te geven. Verder zegt hij: ‘Dit is de richting die we overeenkomstig het VN-Verdrag Handicap moeten uitgaan. Als vertegenwoordigers van personen met een handicap & chronische ziekte staan we klaar om bij te dragen aan de uitrol, communicatie en evaluatie van deze beleidskeuze.’

Alle informatie over individueel maatwerk vindt u vanaf nu terug op de nieuwe webpagina ‘Individueel maatwerk’.